Umowa franczyzy (ang. franchising) należy do kategorii umów nienazwanych. Jest to umowa konsensualna, kauzalna, przysparzająca, odpłatna i oparta na wzajemnym zaufaniu stron.
Ponadto umowa franchisingowa, według ukształtowanego w praktyce modelu, ma charakter umowy wzajemnej. Umowa wzajemna, zgodnie z art. 487 § 2 k.c., jest umową dwustronnie zobowiązującą, w taki sposób, że świadczenie jednej
z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej. Do jej istoty należy więź łącząca świadczenia stron, które nie muszą być obiektywnie równoważne, czy też ekwiwalentne, a o tym czy będą i w jakim zakresie, decyduje wola i wspólny zamiar stron (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2016 r., sygn. akt II CSK 582/15). Co to oznacza w praktyce?
Ujmując najogólniej, na podstawie umowy franchisingowej, franchisingobiorca (partner) uzyskuje od franchisingodawcy (organizatora sieci) zezwolenie (franchise) na wykorzystanie wypracowanego przez niego, sprawdzonego sposobu prowadzenia określonej działalności gospodarczej i stosowanych przez niego oznaczeń w zamian za wynagrodzenie (periodycznie uiszczane opłaty franchisingowe) (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 29 listopada 2005 r., sygn. akt I ACa 1026/05). Innymi słowy na podstawie umowy franczyzowej, franczyzobiorcy udzielana jest przez franczyzodawcę licencja, uprawniająca franczyzobiorcę do prowadzenia działalności pod marką
i znakiem towarowym franczyzodawcy oraz do korzystania z całego pakietu, który zawiera wszystkie elementy niezbędne do założenia firmy. Na tym jednakże świadczenia ze strony franczyzodawcy się nie kończą. Franczyzodawca jest bowiem zobowiązany ponadto do stałej pomocy franczyzobiorcy w zakresie prowadzenia działalności przez cały okres trwania umowy, służąc radą i wsparciem w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem, zapewniania akcji reklamowych i promocyjnych, prowadzenia szkoleń dla pracowników franczyzobiorcy, zapewnienia metod handlowych i technicznych a także stałej pomocy handlowej i technicznej. Franczyzobiorca natomiast
w ramach franczyzy zobowiązany jest przede wszystkim do zapłaty ustalonego wynagrodzenia, a także utrzymania ustalonych standardów określonych przez franczyzodawcę.
Niejednokrotnie zdarza się jednakże, że franczyzodawca ogranicza się wyłącznie do udostepnienia franczyzobiorcy jedynie nazwy i szyldów oraz do przekazania standardów i zasad prowadzenia działalności, uchylając się następnie przez okres trwania umowy od udzielenia franczyzobiorcy pomocy handlowej i technicznej. Praktykę taką należy uznać za sprzeczną z istotą umowy franczyzy.
Na tym tle niejednokrotnie dochodzi pomiędzy przedsiębiorcami do sporów, podlegających pod rozstrzygnięcie sądów, stąd tak ugruntowane orzecznictwo w tym zakresie.
prawnik Paulina Woźniakowska